|
«تيرادل فيگو» (Tierra del Fuego) در شيلى منطقه اى
است دورافتاده و غيرحاصلخيز كه براى سكونت انسانى بسيار نامناسب است.
ولى در اين منطقه دورافتاده و پس از تلاش هاى منجر به شكست يك برنامه
جنگل برى، شيوه اى جديد براى حفاظت از يك جنگل رسيده در حال تكوين است.
در اين روش جديد تلاش شده است كه تلاش هاى مربوط به حفاظت از منابع
طبيعى با انگيزه هاى اقتصادى آميخته شود.
در دهم سپتامبر ۲۰۰۴ برنامه اصلى اين پروژه حفاظتى در شهر پونتاآرناس
كه در جنوب شيلى قرار گرفته است اعلام شد. اين پروژه حفاظتى بر خلاف
ساير پروژه ها، پروژه حفاظت از منابع طبيعى است كه توسط دانشگاه ها
حمايت مى شود و منابع مالى مورد نياز خود را از چند موسسه اقتصادى
آمريكايى دريافت مى كند. اين موسسات عبارتند از موسسه مالى نيويورك،
موسسه گولدن ساش و انجمن كنسرواسيون باغ وحش برونكس.
در سال ۲۰۰۳ وقتى كه كمپانى چوب برى گولدن ساش براى استفاده از درختان
در جنگل هاى تيرادل فيگو تقاضا به عمل مى آورد مطابق معمول ساير چنين
پروژه هايى هدف مديران اجرايى شركت در تلاش براى به حداكثر رساندن
ميزان سود شركت بود. لارى ليندن (Larry Linden) مدير اين شركت مى گويد:
«ما پس از اندكى تامل به اين نتيجه رسيديم كه مى بايست شيوه اى متفاوت
با شيوه هاى گذشته انتخاب كنيم. ما تصميم گرفتيم آنچه را كه فكر مى كنيم
صحيح است پيش روى خود قرار داده و براساس آن عمل نماييم.»
يك برنامه چوب برى موفق از ديدگاه اقتصادى باعث نابودى جنگل شده و
عوارض زيست محيطى بسيارى را به وجود مى آورد. از نظر اقتصادى ممكن است
قطع تمامى درختان در يك جنگل موجه باشد. پس از قطع درختان، آنچه كه
معمولاً اتفاق مى افتد افزايش سرعت آب در چرخه و متعاقب آن فرسايش شديد
خاك است. پاك تراشى يك باره درختان همچنين باعث كاهش آب زيرزمينى نيز
مى شود چرا كه به علت نبود توده درختى بر روى زمين آب فرصت نفوذ به درون
خاك را نخواهد داشت. در تيرادل فيگو كه سرزمين فقيرى است بلندترين
درختان «بيچ» و هميشه سبز، ارتفاعى بيش از بيست متر ندارند. درختان
براى رسيدن به چنين ارتفاعى مى بايست عمرى بيش از دويست سال داشته
باشند.
منطقه موردنظر كه وسعتى بيش ا ز ۱۰۰۰ ميلى مترمربع دارد قسمت اعظم بخش
شيليايى تيرادل فيگو را مى پوشاند. بلافاصله بعد از بخش شرقى جزيره كه
به آرژانتين تعلق دارد و «سنوآلميرانتازا» ناميده مى شود، منطقه
كوهستانى مشرف به يخچال بزرگ «مارينلى» قرار گرفته است.
مانند ساير چنين مواردى اجراى اين پروژه با مشكلات سياسى و اجتماعى
برخورد نموده است. در دو كشور شيلى و آرژانتين مردم به سادگى نسبت به
فعاليت شركت هاى اقتصادى غربى مشكوكند و به سادگى نمى پذيرند كه آنها
بخواهند از جنگل هاى منطقه حفاظت به عمل آورند. حتى برخى از اهالى تا
آنجا پيش مى روند كه بگويند اجراى اين پروژه مقدمه اى است براى جدايى و
استقلال منطقه جنوبى شيلى.
يقيناً جنجالى ترين شخصيت در اين زمينه ميلياردر آمريكايى «داگلاس
تامپكين» است. اين مرد ثروتمند هزاران هكتار از جنگل هاى جنوب شيلى را
مورد حمايت قرار داده و آنها را درقالب يك منطقه حفاظت شده تحت كنترل
درآورده است. اين امر باعث شده است كه تضاد منافع آشكارى بين اقدامات
حفاظتى اين سرمايه دار و مسئولين سياسى انتخاب شده مردم و حتى در
مواردى با نمايندگان پارلمان آشكار شود. كسان فراوانى وجود دارند كه مى خواهند
اين جنگل ها را پاك تراشى نموده و بدل به شركت هاى واحد خاص صنعتى و
غيره نمايند. در حال حاضر اقدامات حفاظتى اين سرمايه دار آمريكايى آماج
حملات روزنامه ها است.انجمن حفاظت از حيات وحش براى اجتناب از چنين
مشكلى تصميم دارد كه امر برداشت از جنگل هاى تيرادل فيگو را در كنترل
يك شوراى مشورتى درآورد كه غالب آنها شيليايى باشند. با اين اقدام
انجمن اميدوار است كه تصميم گيرى ها و همچنين مشكلات مربوط به استفاده هاى
جايگزين از اين جنگل ها توسط خود اهالى حل شود.جنگل هاى تيرادل فيگو در
جنوبى ترين بخش آمريكاى جنوبى قرار گرفته و به وسيله تنگه ماژلان از
اين قاره جدا افتاده است. زيبايى اين جنگل ها خيره كننده است. در سال
۱۸۳۴ وقتى كه چالرز داروين براى اولين بار از جزيره بازديد به عمل آورد
چنين نوشت: «يك نگاه سريع نمى تواند به انسان نشان دهد كه اين جنگل
چقدر با تمامى جنگل هايى كه تا قبل از آن ديده متفاوت است.»
دكتر ساندرسون معتقد است كه با توجه به ساختمان و الگوى تكامل توده هاى
خشكى در جهان، اين منطقه يك منطقه بسيار منحصربه فرد است كه قابليت هاى
اكولوژيك فراوانى دارد. در اين جزيره زيستگاه هايى نظير جنگل هاى عرض هاى
جغرافيايى بالا، تورب زار ها، رودخانه و علفزارها و همچنين جانوران
مناطق تحت قطبى وجود دارند.
هرگونه منطقه حفاظت شده اى كه در جزيره به وجود آيد شانس بقاى «گوانكو»
را افزايش مى دهد. گوانكو از خويشاوندان شتر است كه گوشت و پوست آن
مورد نياز مردم بومى است. اين پستاندار در هنگام احساس خطر به طرف
مهاجمان، آب دهان پرتاب مى نمايد و ممكن است وزن بدنش تا ۳۰۰ كيلوگرم
برسد. گوانكو در گروه هاى كوچك متشكل از ۸ تا ۱۰ فرد ديده مى شود. در
هر گروه يك نر به همراه تعدادى ماده و فرزندان خود ديده مى شوند.
دانشمندان تخمين مى زنند كه ۵۰۰ سال پيش وقتى كه اسپانيايى ها به ساحل
غربى آمريكاى جنوبى رسيدند جمعيت گوانكوها به بيش از ۳۰ ميليون مى رسيده
است. شكار همه جانبه اين حيوان باعث گرديد كه جمعيت اين حيوان به طور
قابل توجهى كاهش يابد. با ورود ساير اروپائيان به منطقه، سيركاهش جمعيت
گوانكو افزايش بيشترى يافت تا به ميزان ۵۰۰ هزار فعلى رسيد.
بعد از تلاش هاى صورت گرفته توسط طرفداران محيط زيست در تيرادل فيگو
جمعيت ۴۰ هزارتايى گوانكو ها با نرخ سالانه اى برابر با ۱۰ تا ۱۲ درصد
در حال افزايش است. ولى گوسفندداران و گاوداران جزيره همچنان اين حيوان
را به عنوان يك آفت تلقى كرده و براى تصاحب علفزارهايى كه اين حيوان در
آن به تغذيه مى پردازد تلاش مجدانه اى به عمل مى آورند.
تعداد نسبتاً كمى از ساير پستانداران، بومى جزيره تيرادل فيگو هستند.
ولى در ۱۰۰سال گذشته مهاجرين اروپايى مرتباً اقدام به آوردن گونه هاى
غيربومى پستاندار از آمريكاى شمالى و اروپا به اين منطقه كرده اند. اين
اقدامات كه به منظور افزايش درآمد و يا ازدياد جذبه براى منطقه صورت
گرفته غالباً با نتايج فاجعه بارى همراه بوده است.جوليانو هريس كه يك
اكولوژيست آرژانتينى است مى گويد تمامى تلاش هاى مربوط به معرفى گونه هاى
جديد مى بايست بار ديگر مورد ارزيابى قرار بگيرند. او معتقد است كه مى بايست
تماميت و هويت اكولوژيك منطقه حفظ گردد و از آوردن گونه هاى جديد به
منطقه ممانعت به عمل آيد.
براى نمونه به منظور توسعه صنعت استفاده از پوست، قريب به يكصد سال پيش
«بيور» به اين منطقه آورده شد. ولى جمعيت اوليه اى كه تنها ۳۰ جفت بوده
اكنون به ۲۰۰ هزار عدد رسيده است. افزايش بى رويه جمعيت بيور باعث شده
است كه صدمات قابل توجهى به جنگل هاى جزيره وارد آيد. علاوه براين
افزايش قابل توجه سدهايى كه اين حيوان بر روى نهرها مى زند باعث شده
است كه چرخه آب هاى سطحى در منطقه دچار نقصان شود. گوسفنددارى كه ستون
فقرات اقتصاد محلى را تشكيل مى دهد به نوبه خود باعث سرايت بيمارى هاى
دامى به گوانكوها شده است. اخيراً گوزن و مينك هم به منظورهاى اقتصادى
به اين جزيره وارد شده است و بايد منتظر ماند تا تاثيرات نامناسب
اكولوژيك آنها را مشاهده نمود.بعد از آنكه تعدادى مينك از يك مزرعه
پرورش مينك در ۱۰ سال پيش فرار كردند اين حيوان بدل به يك معضل بزرگ
شده است. مينك ها شكارگران ماهر و پرخورى هستند و صدمات جدى اى را بر
جمعيت غازها و مرغابى هاى بى پرواز جزيره وارد كرده اند.دو گونه ماهى
كه از خارج به اين جزيره آورده شده اند ظاهراً از اين قاعده مستثنا
هستند. اين دو گونه كه انواعى از ماهيان قزل آلا و آزاد ماهى هستند
به خوبى در آب هاى اين جزيره رشد كرده و ممكن است مبنايى براى توسعه
صنعت اكوتوريسم از آب درآيند. دكتر ساندرسون معتقد است كه بايد انگيزه
اقتصادى حمايت از حيات وحش را به وجود آورد. همه مى دانند كه گونه هاى
اگزوتيك عامل اصلى نابودى تنوع زيستى در جهان هستند ولى بدون
درنظرگرفتن منافع اقتصادى مردم نمى توان انتظار داشت كه مشكل مربوط به
گونه هاى خارجى در اين جزيره از ميان برود.
ممكن است جزيره تيرادل فيگو پستانداران و خزندگان فراوانى نداشته باشد
ولى بيش از ۲۵۰ گياه گلدار و ۴۰۰ گونه خزنده در اين منطقه وجود دارند.
پرندگان موجود در اين منطقه حفاظت شده مشتمل بر يك گونه لاشخور، يك
گونه آلبارتوس و داركوب ماژلان است.
پديده ديگرى كه در جزيره تيرادل فيگو فراوان ولى در ساير مناطق آمريكاى
جنوبى نادر است فرسايش شديد خاك است. از آنجا كه اين منطقه سرد و داراى
خاك هاى توسعه نايافته اى است ريشه درختان در سطح گسترش مى يابند.در
منطقه اى كه بادهاى شديد با سرعت صدكيلومتر در ساعت تقريباً هر روزه
مى وزند درجه حرارت محيط در ارتفاعات، بسيار كاهش مى يابد. اين بدان
معنى است كه تمامى پوشش درختى در اين منطقه نسبت به سقوط ناشى از
بادهاى شديد آسيب پذير هستند. در اين منطقه، مشاهده تعداد قابل توجهى
درخت ساقط شده يك امر عادى است.
مسئولين منطقه حفاظت شده تيرادل فيگو به زودى نتايج مطالعات صورت گرفته
خود را در اختيار عموم قرار خواهند داد. اين نتيجه گيرى ها مبتنى بر
گزارشاتى است كه بيش از ۳۰۰ هزار صفحه هستند. جسس مازا كه يك كارشناس
جنگل در اين منطقه است، مى گويد: «منطقه مورد نظر براى ايجاد يك منطقه
حفاظت شده تنها مشتمل بر زمين و موجودات گياهى و جانورى آن نيست بلكه
همچنين مشتمل بر اطلاعاتى است كه طى سال هاى طولانى در مورد اين منطقه
و موجودات گياهى و جانورانى آن به دست آمده است. ما مى بايست اين
گزارش ها را به عموم نشان داده و بر اساس آن يك سياست جامع براى يك
منطقه حفاظت شده، طراحى نماييم. عليرغم اطلاعات به دست آمده در مورد
اين منطقه بايد به ياد داشت كه يكى از ارزش هاى تيرادل فيگو و يقيناً
بسيارى ديگر از مناطق حفاظت شده جهان، ارزش هاى عاطفى مرتبط با بقاى
اين منطقه است. اين احساس به ويژه در آن دسته از كسانى كه آماده اند
منابع مالى براى حمايت از چنين منطقه اى در اختيار مسئولين قرار دهند،
بيشتر است.
دكتر هريس مى گويد كه تيرادل فيگو براى بسيارى از مردم آمريكاى جنوبى
آكنده از نيرويى جادويى است. اين جزيره با نام هاى بزرگى نظير ماژلان،
داروى و درك همراه بوده و بدون شك بسيارى كسان مايلند كه همچنان اين
جزيره تماميت خود را حفظ كرده و براى حفاظت از آن از هيچ تلاشى فرو
نمى گذارند.
The New York Times,Sep.14.2004
|
